Vào tháng 9 năm 2023, Hội đồng và Nghị viện châu Âu đã đạt được thỏa thuận tạm thời nhằm tăng cường Chỉ thị về Tuyên bố Xanh của EU. Chỉ thị này, được đề xuất vào tháng 3 năm 2022, là một phần của những nỗ lực rộng lớn của EU nhằm củng cố quyền lợi của người tiêu dùng trong quá trình chuyển đổi sang môi trường bền vững.
Chỉ thị này nhắm vào “tuyên bố xanh,” các tuyên bố trong hoạt động tiếp thị gợi ý về lợi ích môi trường của một sản phẩm hoặc dịch vụ. Tuy nhiên, nhiều tuyên bố thiếu bằng chứng, dẫn đến sự hoài nghi của người tiêu dùng. Để giải quyết vấn đề này, chỉ thị yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp bằng chứng độc lập và bằng chứng khoa học mạnh mẽ cho các tuyên bố môi trường.
Thỏa thuận tạm thời đề xuất một số cải tiến quan trọng, bao gồm tiêu chuẩn cho các nhãn hiệu bền vững, thúc đẩy sự minh bạch, cấm các tuyên bố không công bằng và làm rõ trách nhiệm của người kinh doanh.
Mặc dù những cải tiến này đại diện cho sự phát triển theo chiều hướng tốt hơn, nhưng ảnh hưởng đầy đủ của chỉ thị phụ thuộc vào việc hoàn thiện và triển khai bởi các Quốc gia thành viên, dự kiến vào khoảng năm 2026.
Phạm vi và hiệu lực
Chỉ thị về Tuyên bố Xanh có ảnh hưởng đáng kể đối với các doanh nghiệp của EU, ngoại trừ các doanh nghiệp nhỏ theo các tiêu chí cụ thể. Nó yêu cầu tuân thủ đối với các doanh nghiệp nhắm vào người tiêu dùng EU, nhằm thiết lập một tiêu chuẩn toàn cầu về tuyên bố môi trường, đảm bảo sự minh bạch và xây dựng lòng tin của người tiêu dùng. Các công ty Việt Nam phải tuân thủ các tiêu chuẩn này khi tham gia vào thị trường EU, xác minh các tuyên bố và nhận được xác nhận để giảm thiểu rủi ro pháp lý và danh tiếng.
Chỉ thị nhắm vào việc greenwashing bằng cách thực thi các tiêu chuẩn xác nhận nghiêm ngặt cho các tuyên bố môi trường, đảm bảo rằng chúng được hỗ trợ bởi bằng chứng khoa học mạnh mẽ. Các Quốc gia thành viên giám sát các quy trình này, thúc đẩy sự so sánh sản phẩm công bằng và nhãn môi trường minh bạch. Mặc dù ban đầu có những lo ngại, Ủy ban châu Âu coi chỉ thị là một yếu tố thúc đẩy sự cạnh tranh và lòng tin trong các công ty thực sự thân thiện với môi trường.
Thời gian triển khai
Chỉ thị về Tuyên bố Xanh có hiệu lực ở EU sau 20 ngày kể từ khi được công bố trên Official Journal, với các Quốc gia thành viên được phân bổ 18 tháng để ban hành pháp luật tương ứng. Việc thực thi dự kiến sẽ diễn ra sau 24 tháng, nhấn mạnh vào tính cấp bách của việc tuân thủ. Các mốc quan trọng bao gồm cập nhật dự kiến vào năm 2023, với sự xem xét và bỏ phiếu dự kiến vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024, tương ứng. Tuy nhiên, các khung thời gian có thể biến động, đòi hỏi việc theo dõi liên tục thông qua các nguồn lực.
Việc giám sát triển khai thuộc trách nhiệm của Ủy ban châu Âu, phối hợp với các Quốc gia thành viên trong việc thiết lập các thủ tục xác nhận và cơ quan có thẩm quyền. Ngoài ra, Ủy ban kế hoạch tiến hành một cuộc đánh giá sau năm năm kể từ khi triển khai, đảm bảo sự phù hợp với các mục tiêu môi trường. Sự giám sát tập trung này nhấn mạnh cam kết của EU trong việc thống nhất các tiêu chuẩn môi trường và tăng cường lòng tin của người tiêu dùng vào các tuyên bố xanh.
Ảnh hưởng đối với các nhà xuất khẩu Châu Á
Chỉ thị này về cơ bản đặt ra các quy tắc cho các công ty đưa ra các tuyên bố môi trường về sản phẩm của họ trong Liên minh châu Âu (EU). Đối với các công ty Châu Á muốn bán sản phẩm tại EU, điều này có nghĩa là họ sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt này nếu muốn đưa ra bất kỳ tuyên bố môi trường nào về sản phẩm của họ.
Thứ nhất, họ cần có bằng chứng vững chắc để chứng minh những tuyên bố của mình, và họ không thể chỉ đưa ra các tuyên bố mơ hồ. Họ phải rõ ràng về điều gì làm cho sản phẩm của họ thân thiện với môi trường, và họ cần có các chứng chỉ để chứng minh điều đó.
Các công ty Châu Á cũng sẽ phải xem xét toàn bộ vòng đời sản phẩm của họ, từ sản xuất đến xử lý, để hiểu rõ tác động môi trường của chúng. Điều này có thể bao gồm đánh giá các yếu tố như sử dụng năng lượng, khí thải và khí thải.
Mặc dù EU đã đề xuất các phương pháp cho các công ty đo lường tác động môi trường của họ, nhưng họ không bị ép buộc phải sử dụng một phương pháp cụ thể. Thay vào đó, họ có thể chọn phương pháp nào phù hợp nhất với họ. Tuy nhiên, bất kể phương pháp nào họ chọn, họ cần đảm bảo rằng nó đáp ứng các tiêu chuẩn của EU.
Nhìn chung, các công ty Châu Á xuất khẩu vào EU sẽ phải nâng cao kỹ năng của họ trong việc hiểu và truyền đạt tác động môi trường của sản phẩm của họ. Điều này có thể bao gồm đầu tư vào nghiên cứu, chứng chỉ và có thể thay đổi quy trình sản xuất của họ để đáp ứng các tiêu chuẩn này.
Thực thi và tuân thủ
Việc thực thi Chỉ thị về Tuyên bố Xanh bao gồm một quy trình có cấu trúc chi tiết được mô tả trong Điều 16, “Xử lý khiếu nại và quyền truy cứu công lý.”. Cá nhân hoặc tổ chức có “quyền lợi hợp pháp” có thể gửi các tuyên bố được chứng minh cho các cơ quan quốc gia được chỉ định. Các quốc gia thành viên thành lập các cơ quan có thẩm quyền và quy trình xác nhận, yêu cầu dữ liệu cụ thể của công ty để hỗ trợ các tuyên bố xanh. Quy trình khiếu nại bao gồm việc nộp đơn, đánh giá và ra quyết định hành động sửa đổi nếu không tuân thủ, với các hình phạt tiềm năng bao gồm tiền phạt lên đến 4% doanh thu hàng năm, tịch thu doanh thu và loại trừ khỏi việc mua sắm công cộng và tài trợ trong khoảng thời gian lên đến 12 tháng.
Người tiêu dùng đóng một vai trò trong việc chịu trách nhiệm bằng cách hỗ trợ các “cơ quan đạt tiểu chuẩn,” như các nhóm người tiêu dùng, được ủy quyền để đặt câu hỏi pháp lý cho các công ty về các tuyên bố xanh đáng ngờ. Mặc dù người tiêu dùng thiếu quyền hành động theo Chỉ thị, họ được lợi ích từ thông tin môi trường đáng tin cậy để đưa ra quyết định mua hàng có hiểu biết. Ngoài ra, chỉ thị thúc đẩy sự công bằng trên thị trường, giảm chi phí cho các doanh nghiệp vượt biên và tăng tốc chuyển đổi xanh, cuối cùng nâng cao bảo vệ môi trường và phúc lợi của người tiêu dùng.
Những chỉ trích, cập nhật và hướng phát triển trong tương lai
Trong quá trình tạo ra Chỉ thị về Tuyên bố Xanh, các bên liên quan đã đóng góp ý kiến thông qua các cuộc thảo luận công cộng, các cuộc khảo sát trực tuyến và các buổi hội thảo. Các hiệp hội doanh nghiệp đã ủng hộ việc chứng nhận độc lập và cách thông tin môi trường linh hoạt, trong khi các tổ chức phi chính phủ về môi trường nhấn mạnh việc tận dụng các công cụ hiện có như các nhãn hiệu môi trường loại 1. Các cơ quan công cộng và công dân cũng ủng hộ việc chứng nhận độc lập, nhấn mạnh tầm quan trọng của các nhãn hiệu môi trường đáng tin cậy như Nhãn hiệu Môi trường của EU.
Các nhà phê bình đã đưa ra những lo ngại về việc thực thi của chỉ thị, tập trung hẹp vào khí thải carbon, các lỗ hổng trong phương pháp và các hướng dẫn bị suy giảm do việc vận động hành lang ngành công nghiệp. Họ lập luận rằng, mà không có bằng chứng mạnh mẽ, chỉ thị có thể không thành công trong việc kiềm chế các tuyên bố đánh lừa người tiêu dùng một cách hiệu quả. Các đề xuất để cải thiện bao gồm cấm các tuyên bố về tính trung hòa carbon, giới hạn các tuyên bố trong tương lai ở mức công ty, tăng cường tiêu chuẩn cho các tuyên bố trong tương lai, giới thiệu các chương trình chứng nhận được phê duyệt trước, và điều chỉnh các phương pháp của EU với các tiêu chuẩn toàn cầu.
Mặc dù có những chỉ trích, Chỉ thị về Tuyên bố Xanh mở ra cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp. Nó có thể kích thích các cơ hội thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng uy tín, ngăn chặn xanh rửa, và tạo ra một sân chơi công bằng. Cuối cùng, chỉ thị nhằm thưởng cho những nỗ lực bền vững đích thực, thúc đẩy sự đổi mới và thúc đẩy sự tăng trưởng thị trường trong khi đảm bảo sự chịu trách nhiệm về các tuyên bố môi trường.
Tiềm năng cho việc xác nhận của bên thứ ba dưới chỉ thị
Để trở thành một bên xác nhận bên thứ ba dưới Chỉ thị về Tuyên bố Xanh, một công ty phải đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể của EU. Các bên xác nhận phải là các cơ quan được chính thức công nhận, độc lập khỏi các doanh nghiệp họ xác nhận, chịu trách nhiệm đánh giá các tuyên bố môi trường và cấp các chứng chỉ được công nhận.
Các bước cần thiết bao gồm việc nhận chứng nhận, đảm bảo chuyên môn trong đánh giá môi trường, hiểu rõ yêu cầu của chỉ thị, tuân thủ các luật pháp quốc gia, theo dõi các thay đổi, tài liệu quy trình, chuẩn bị cho việc thực thi và xây dựng mạng lưới để tuân thủ hiệu quả. Các bước này là quan trọng để duy trì tính chân thành của các quy trình xác nhận môi trường. Mỗi bước đều đòi hỏi sự cân nhắc cẩn thận và thực thi tỉ mỉ để đảm bảo rằng các bên xác nhận duy trì tính chất chân thành, tuân thủ các tiêu chuẩn quy định và thúc đẩy tính minh bạch trên thị trường.
Kết luận
Chỉ thị về Tuyên bố Xanh của EU đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường sự chịu trách nhiệm về môi trường trên thị trường EU. Với các tiêu chuẩn xác nhận nghiêm ngặt và biện pháp minh bạch, nó chống lại hành vi “tẩy xanh”, xây dựng niềm tin của người tiêu dùng và thúc đẩy các nỗ lực bền vững thực sự trong các doanh nghiệp. Ảnh hưởng của nó mở rộng đến việc nâng cao uy tín, tăng cường quyền lực của người tiêu dùng và tiến bộ trong việc bảo vệ môi trường, đặt một tiền lệ cho các sáng kiến quy định trong tương lai nhằm thúc đẩy tính minh bạch và một nền kinh tế xanh hơn.
Tác giả chính
Ông Đinh Trung Hiếu Founder, CEO Email: hieu.dinh@nuoa.io
Mr. Hieu Dinh is a senior business leader with experience across multiple industries. His past experience included development policy consulting, circular economy investments and corporate actions. Ông Hiếu tốt nghiệp Thạc sỹ Quản trị Kinh doanh (MBA) tại INSEAD, một trường kinh doanh danh tiếng về kinh doanh bền vững và đổi mới sáng tạo. Ông cũng tốt nghiệp cử nhân Kinh tế học và Tài chính với bằng Giỏi tại Đại học RMIT với học bổng toàn phần.
Đồng tác giả: Linh Trần Chuyên gia phân tích dữ liệu – Nuoa.io Email: linh.tran@nuoa.io
